Αυτή η προεκλογική εκστρατεία για τις γενικές εκλογές στο Ηνωμένο Βασίλειο δεν θα αφορά το Brexit: ο ηγέτης της αντιπολίτευσης, Κέιρ Στάρμερ, έχει φροντίσει γι’ αυτό. Αλλά θα μπορούσε το αναμενόμενο αποτέλεσμα – μια νέα κυβέρνηση των Εργατικών – να αναβαθμίσει τις σχέσεις του Ηνωμένου Βασιλείου με την ΕΕ;
Πάντως, στις Βρυξέλλες προετοιμάζονται πολλοί και με γρήγορους ρυθμούς για αυτό το ενδεχόμενο.
Την τελευταία φορά που η Βρετανία πραγματοποίησε γενικές εκλογές, τον Δεκέμβριο του 2019, η ηττημένη αντιπολίτευση των Εργατικών πρότεινε ένα άλλο δημοψήφισμα και την πιο ήπια μορφή του Brexit. Αυτή τη φορά, όμως, το κόμμα των Εργατικών είναι σαφές: όχι ενιαία αγορά, όχι τελωνειακή ένωση και απολύτως καμία ελεύθερη κίνηση.
Είναι μια στρατηγική που βασίζεται στην πεποίθηση ότι ήταν κυρίως το Brexit που χάρισε στους Συντηρητικούς τεράστια πλειοψηφία πριν από πέντε χρόνια ώστε να αποτραπεί η επανάληψη αυτού.
Πάντως, μέχρι στιγμής, το σχέδιο για την απομάκρυνση της συζήτησης για το Brexit από την προεκλογική ατζέντα δείχνει να λειτουργεί, με τους Εργατικούς να προηγούνται των Συντηρητικών του Ρίσι Σούνακ κατά 20 μονάδες στις δημοσκοπήσεις.
Αλλά παρά την επιμονή του Κ. Στάρμερ ότι ως πρωθυπουργός θα διατηρούσε τις βασικές αρχές της συμφωνίας του Μπόρις Τζόνσον, το αποτέλεσμα της εκλογικής αναμέτρησης του Ιουλίου θα καθορίσει το χαρακτήρα των σχέσεων μεταξύ των δύο πλευρών της Μάγχης για τα επόμενα χρόνια.
Τα κράτη μέλη της ΕΕ επιθυμούν να επεκτείνουν τη συνεργασία με το Λονδίνο σε τομείς όπως η άμυνα, η ασφάλεια και η κινητικότητα των νέων εργαζομένων και ευελπιστούν ότι μια κυβέρνηση υπό τον Κ. Στάρμερ θα μπορούσε να είναι πρόθυμη να το κάνει.
«Υπάρχει πραγματική περιέργεια για το τι μπορεί να σημαίνει μια νέα κυβέρνηση στο Ηνωμένο Βασίλειο, αν αναλάβει την εξουσία», δήλωσε ένας διπλωμάτης της ΕΕ, σε παρόμοιο τόνο με πολλούς ευρωπαίους διπλωμάτες με τους οποίους μίλησε το POLITICO τις τελευταίες ημέρες, πάντα υπό το καθεστώς της ανωνυμίας.
Εξασφάλιση νέας συμφωνίας
Η κυβέρνηση του Ρ. Σούνακ έχει αντισταθεί στην υπογραφή συμφωνίας άμυνας με τις Βρυξέλλες, υποστηρίζοντας ότι η κατά περίπτωση συνεργασία έχει λειτουργήσει καλά σε σχέση με τον πόλεμο στην Ουκρανίας-Ρωσίας.
Αντίθετα, οι Εργατικοί έχουν δώσει σήμα ότι είναι ανοιχτοί σε μια πιο «συστηματική» σχέση, που προτιμούν με τις Βρυξέλλες.
Πάντως τέτοια συμφωνία θα μπορούσε να είναι πιο δύσκολη από ό,τι φαίνεται. Το τι θα περιλαμβάνει μια συμφωνία για την άμυνα δεν έχει ακόμη καθοριστεί από καμία πλευρά – αυτό που οι διπλωμάτες αναφέρουν με μειδίαμα ως «δημιουργική αμφισημία».
Μάλιστα, οι πρόσφατες προτάσεις των Εργατικών ότι μια συμφωνία για την «ασφάλεια» θα μπορούσε να διευρυνθεί για να περιλαμβάνει έννοιες όπως η οικονομική ασφάλεια ή ακόμη και η μετανάστευση, δεν τις βλέπει με «καλό μάτι» η ΕΕ.
«Δεν είμαστε σίγουροι αν το βλέπουμε με τον ίδιο τρόπο», δήλωσε άλλος διπλωμάτης της ΕΕ στο POLITICO, προειδοποιώντας ότι η ιδέα ακούγεται σαν «διαλογή» με τον τρόπο που θέτει τη συμμετοχή του το Ηνωμένου Βασιλείου στην ΕΕ. «Νιώθουμε πιο άνετα με τον κλασικό ορισμό της “ασφάλειας” όπως ορίζεται διεθνώς».
ΔΗΜΟΣΚΟΠΗΣΗ ΕΚΛΟΓΩΝ ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΤΟΥ ΗΝΩΜΕΝΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
| Κόμμα | Ποσοστό |
| Συντηρητικοί (Con) | 23% |
| Εργατικοί (Lab) | 45% |
| Φιλελεύθεροι Δημοκράτες (Lib Dems) | 9% |
| UKIP | 1% |
| Πράσινοι (Greens) | 6% |
| SNP | 3% |
| Reform | 11% |
| Plaid | 1% |
Παρά αυτές τις επιφυλάξεις, η αρχή μιας συμφωνίας υπάρχει. «Έχουμε δομημένες σχέσεις με όλους για την άμυνα και τις εξωτερικές υποθέσεις», δήλωσε ο διπλωμάτης. «Έτσι, το να μην έχουμε με το Ηνωμένο Βασίλειο, όταν έχουμε τόσο ευθυγραμμισμένα συμφέροντα, είναι λίγο περίεργο για εμάς».
Αλλά και οι φιλοδοξίες της Ε.Ε. επίσης μπορεί να είναι δύσκολο να επιτευχθούν. Τον περασμένο μήνα, οι Εργατικοί απέρριψαν την πρόταση της ΕΕ να ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις για την μετακίνηση των νέων εργαζομένων, με τον εκπρόσωπο του κόμματος των Εργατικών να δηλώνει ότι δεν υπάρχουν σχέδια για μια τέτοια συμφωνία.
Αυτή η απάντηση ήρθε μετά από δημοσιεύματα βρετανικών εφημερίδων (που υποστηρίζουν τους Συντηρητικούς) τα οποία χαρακτήρισαν τη σχεδιαζόμενη πολιτική από τους Εργατικούς, ως την επιστροφή της ελεύθερης κυκλοφορίας στην ΕΕ. Η νέα αυτή πολιτική θα προέβλεπε τη χορήγηση θεώρησης με πολύ εύκολες και ελάχιστα χρονοβόρες διαδικασίες σε νέους 18 έως 30 ετών. Οι Εργατικοί φάνηκαν να τρομάζουν και άλλαξαν τις διατυπώσεις σχετικά με αυτή την προεκλογική τους πρόταση.
«Δεν προέκυψε από το πουθενά αυτή η πρόταση, βασίστηκε σε έξι μήνες συζητήσεων μεταξύ των κρατών-μελών», δήλωσε διπλωμάτης της ΕΕ, ρίχνοντας τις ευθύνες στο Λονδίνο για την αποτυχία της προσέγγισης.
Πέρα από τις προεκλογικές υποσχέσεις
Οι Εργατικοί, εν τω μεταξύ, έχουν τις δικές τους φιλοδοξίες, οι οποίες θα φέρουν νέες προκλήσεις. Η κεντρική πολιτική του Κ. Στάρμερ για την ΕΕ είναι ίσως η υπογραφή μιας συμφωνίας για την υγειονομική και γεωργική συνεργασία με την ΕΕ – ένα τεχνικό σχέδιο που μπορούσε να κάνει τη Μεγάλη Βρετανία να ευθυγραμμστεί ουσιαστικά με τους κανόνες της ΕΕ για τα τρόφιμα και τα γεωργικά προϊόντα.
Κύριος στόχος μιας τέτοιας συμφωνίας, θα ήταν να ελαττωθεί ο αριθμός των ελέγχων στα σύνορα για τα αγαθά, να ενισχυθούν οι ανεπαρκείς εφοδιαστικές αλυσίδες στη Βρετανία και να μειωθούν ταυτόχρονα οι πολιτικές εντάσεις μεταξύ Μ. Βρετανίας και Ιρλανδίας.
Ωστόσο, θα είχε σημασία; Ίσως η μεγαλύτερη αλλαγή στις σχέσεις ΕΕ-Ηνωμένου Βασιλείου θα πρέπει να είναι στην πολιτική πλευρά. Η δυναμική που κυριάρχησε στην πολιτική του Ηνωμένου Βασιλείου τα τελευταία 14 χρόνια – μια συντηρητική ηγεσία που έπρεπε να καθησυχάζει τους ευρωσκεπτικιστές βουλευτές και τα μέλη του κόμματος – φαίνεται ότι θα λάβει τέλος στις 4 Ιουλίου, βάσει των δημοσκοπήσεων.
Οι διπλωμάτες της ΕΕ είναι πλήρως προετοιμασμένοι πάντως για την πιθανότητα μια νέα κυβέρνηση των Εργατικών να κάνει τελικά, βήματα προς στενότερη συνεργασία πέρα από τις τρέχουσες, πολιτικά επωφελείς προεκλογικές δεσμεύσεις της.
Παρά την τωρινή στρατηγική του να μιλάει όσο το δυνατόν λιγότερο για την Ευρώπη, αν γίνει πρωθυπουργός, ο Κ. Στάρμερ μπορεί να μην έχει άλλη επιλογή, από το να συνεργαστεί με την ΕΕ. Πάντως, η βιασύνη του Ρ. Σούνακ να προκηρύξει εθνικές εκλογές πριν από τις καλοκαιρινές διακοπές των Βρετανών, σημαίνει ότι όποιος κερδίσει τις εκλογές θα φιλοξενήσει και την επόμενη σύνοδο της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας (ένα φόρουμ πολιτικών και στρατηγικών συζητήσεων σχετικά με το μέλλον της Ευρώπης), μόλις δύο εβδομάδες μετά την ημέρα των εκλογών.
Με 46 άλλους πρωθυπουργούς και προέδρους να αναμένεται να συγκεντρωθούν στο παλάτι του Μπλένχαϊμ στην Οξφόρδη, η συνάντηση θα είναι μια καλή ευκαιρία για τον Κ. Στάρμερ – αν εκλεγεί – να γνωρίσει ως πρωθυπουργός τους Ευρωπαίους γείτονές του. Από την άλλη και αυτοί σίγουρα θα θέλουν να τον γνωρίσουν, για να βολιδοσκοπήσουν τις προθέσεις του νέου πολιτικού ηγέτη μιας μεγάλης ευρωπαϊκής δύναμης.
Z.X.