Η ταχύτατη άνοδος των κοινωνικών δικτύων έχει αναδιαμορφώσει ριζικά τον τρόπο επικοινωνίας, μάθησης και κοινωνικοποίησης των νέων. Ωστόσο, η αυξανόμενη χρήση τους έχει εγείρει σοβαρές ανησυχίες σχετικά με την ψυχική υγεία των παιδιών και εφήβων. Από τον εθισμό και την απώλεια αυτοεκτίμησης έως τον εκφοβισμό και την παραβίαση της ιδιωτικότητας, οι κίνδυνοι που ενέχει η αλόγιστη χρήση τους έχουν ωθήσει κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο να αναζητήσουν αποτελεσματικές ρυθμίσεις.
Στα τέλη Νοεμβρίου η Αυστραλία έγινε η πρώτη χώρα στον κόσμο που απαγόρευσε στους εφήβους τη χρήση κοινωνικών δικτύων. Ο Πρωθυπουργός Άντονι Αλμπανέζι υπερασπίστηκε τη νομοθεσία, επικαλούμενος “σαφή αιτιώδη συνάφεια μεταξύ της αυξανόμενης δημοτικότητας των κοινωνικών δικτύων και των επιπτώσεων στην ψυχική υγεία των νέων Αυστραλών.”
Η νομοθεσία προβλέπει αυστηρές κυρώσεις για τις πλατφόρμες που δεν θα συμμορφωθούν με τους κανόνες ηλικιακής επαλήθευσης. Οι εταιρείες τεχνολογίας αντιδρούν έντονα, υποστηρίζοντας ότι είναι ανεφάρμοστο δηλώνοντας αβέβαιες για την ικανότητά τους να επιβάλουν την απαγόρευση: τεχνικά, τα παιδιά παγκοσμίως απαγορεύεται να χρησιμοποιούν κοινωνικά δίκτυα τα τελευταία 25 χρόνια, αλλά συνεχώς βρίσκουν τρόπους να παρακάμπτουν αυτούς τους περιορισμού, υποστηρίζουν οι εταιρίες πληροφορικής.
Τι λένε οι έρευνες-Ρυθμίσεις και λύσεις
Η ασφάλεια των παιδιών στα κοινωνικά δίκτυα αποτελεί αντικείμενο ανησυχίας για κυβερνήσεις και ερευνητές παγκοσμίως Μια εκτεταμένη μελέτη από το Κέιμπριτζ και την Οξφόρδη έδειξε αδύναμες συσχετίσεις μεταξύ της χρήσης κοινωνικών δικτύων και της ευημερίας των εφήβων .
Οι ερευνητές προτείνουν στοχευμένα μέτρα αντί για ολική απαγόρευση Παρόλα αυτά άλλες έρευνες δείχνουν ότι η υπερβολική χρήση αυξάνει το άγχος και μειώνει την αυτοεκτίμηση ειδικά μεταξύ παιδιών κάτω των 14 ετών.
Συμπληρωματικές μελέτες υποδεικνύουν ότι η υπερβολική έκθεση σε πλατφόρμες όπως το Instagram μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένη αίσθηση απομόνωσης και φόβου απώλειας σημαντικών στιγμών ενώ η υπερβολική ενασχόληση με influencers εντείνει τα αισθήματα ανασφάλειας.
Οι χώρες υιοθετούν διάφορες προσεγγίσεις στη ρύθμιση των κοινωνικών δικτύων. Στην ΕΕ απαιτείται η γονική συναίνεση για χρήση κάτω των 16 ετών ενώ στις ΗΠΑ η πολιτεία της Φλόριντα απαγόρευσε τη δημιουργία λογαριασμών από παιδιά κάτω των 14 Η Νορβηγία εξετάζει την αύξηση του ορίου ηλικίας στα 15 έτη
Εν τω μεταξύ οι πλατφόρμες τεχνολογίας λαμβάνουν δικά τους μέτρα για την προστασία των ανηλίκων Το Instagram απαγόρευσε τη χρήση φίλτρων ομορφιάς για εφήβους ενώ το YouTube περιορίζει βίντεο σχετικά με διατροφικές διαταραχές Ωστόσο οι ειδικοί θεωρούν ότι αυτά τα μέτρα δεν επαρκούν για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα.
Τα μέτρα που πήρε η Ελλάδα
Από την περασμένη Δευτέρα, τέθηκε σε λειτουργία η ειδική ψηφιακή πλατφόρμα parco.gov.gr, ένα εργαλείο γονικού ελέγχου που εντάσσεται στην Εθνική Στρατηγική για την Προστασία των Ανηλίκων από τον Εθισμό στο Διαδίκτυο.
Η πλατφόρμα παρουσιάστηκε σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στο Ωδείο Αθηνών, κατά την οποία ανακοινώθηκαν οι βασικές παρεμβάσεις της κυβερνητικής στρατηγικής.
Μιλώντας στην εκδήλωση, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης επισήμανε ότι η καθολική απαγόρευση χρήσης του διαδικτύου από τους ανηλίκους δεν αποτελεί βιώσιμη λύση. Αντίθετα, όπως τόνισε, προτεραιότητα πρέπει να είναι η ουσιαστική συζήτηση μεταξύ γονέων και παιδιών για το πρόβλημα, η σαφής ανάληψη ευθυνών από τις εταιρείες τεχνολογίας και η ενεργή συμμετοχή του κράτους στον ρυθμιστικό έλεγχο.
Από την πλευρά του, ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης Δημήτρης Παπαστεργίου παρουσίασε την πλατφόρμα parco.gov.gr χαρακτηρίζοντάς την ως «ένα πρακτικό εργαλείο που θα καθοδηγεί και θα υποστηρίζει τους γονείς».
Παράλληλα, ο υπουργός πρότεινε την προεγκατάσταση της εφαρμογής σε νέες συσκευές, διευκρινίζοντας ότι η επιτυχία του εγχειρήματος εξαρτάται από την ενεργή συμμετοχή των γονέων. «Η τεχνολογία από μόνη της δεν αρκεί. Ο ρόλος των γονιών είναι καθοριστικός για την προστασία των παιδιών τους», κατέληξε.
Ως επίλογος
Η ολική απαγόρευση της χρήσης κοινωνικών δικτύων από παιδιά εγείρει σοβαρά ερωτήματα σχετικά με την αποτελεσματικότητα και τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της. Αντί για γενικευμένα μέτρα, ίσως απαιτούνται στοχευμένες πολιτικές που συνδυάζουν την προστασία των παιδιών με την προώθηση της υπεύθυνης ψηφιακής συμπεριφοράς. Η τεχνολογική πρόοδος και η εκπαίδευση μπορούν να αποτελέσουν ισχυρά εργαλεία για τη διαμόρφωση ενός ασφαλέστερου διαδικτυακού περιβάλλοντος.
Ζ.Χ.
ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΔΙΕΘΝΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΓΙΑ ΤΑ SOCIAL MEDIA ΣΤΟΥΣ ΕΦΗΒΟΥΣ
ΟΦΕΛΗ
Κοινωνική σύνδεση: Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης επιτρέπουν στους νέους να διατηρούν και να ενισχύουν φιλίες, να συμμετέχουν σε κοινότητες με κοινά ενδιαφέροντα και να αναπτύσσουν δεξιότητες επικοινωνίας.
Πρόσβαση σε πληροφορίες: Οι πλατφόρμες αυτές προσφέρουν ευκαιρίες μάθησης και ενημέρωσης, επιτρέποντας στους νέους να ανακαλύπτουν νέες ιδέες και να συμμετέχουν σε εκπαιδευτικές δραστηριότητες.
ΚΙΝΔΥΝΟΙ
Ψυχική υγεία: Έρευνες υποδεικνύουν ότι η υπερβολική χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να συνδέεται με αυξημένα επίπεδα άγχους, κατάθλιψης και χαμηλής αυτοεκτίμησης στους εφήβους.
Διαδικτυακός εκφοβισμός: Η διαδικτυακή παρενόχληση αποτελεί σημαντικό πρόβλημα, με ένα σημαντικό ποσοστό παιδιών να αναφέρει εμπειρίες εκφοβισμού μέσω των κοινωνικών δικτύων.
Έκθεση σε ακατάλληλο περιεχόμενο: Τα παιδιά μπορεί να εκτεθούν σε βίαιο ή σεξουαλικό περιεχόμενο, το οποίο μπορεί να είναι επιβλαβές για την ανάπτυξή τους.
ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Στην Ελλάδα, το 83% των παιδιών διαθέτει προφίλ σε κοινωνικό δίκτυο, με το 70% να ξεκινά την ενασχόληση πριν από την επιτρεπόμενη ηλικία των 13 ετών.
Το 18% των παιδιών που χρησιμοποιεί κοινωνικά δίκτυα δεν έχει το προφίλ του ιδιωτικό, ενώ ένα 16% δε γνωρίζει πώς να αναφέρει κάποιον ή κάτι που το ενόχλησε στο διαδίκτυο.
ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ
Εκπαίδευση: Η ενημέρωση των παιδιών και των γονέων σχετικά με την ασφαλή χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι κρίσιμη.
Γονικός έλεγχος: Η χρήση εργαλείων γονικού ελέγχου μπορεί να βοηθήσει στην προστασία των παιδιών από ακατάλληλο περιεχόμενο και επικίνδυνες επαφές.
Ρύθμιση χρόνου: Ο καθορισμός ορίων στον χρόνο που δαπανάται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να μειώσει τους κινδύνους για την ψυχική υγεία.