Στη δυστοπική δραματική σειρά “Handmaid’s Tale” περιγράφεται ένα δικτατορικό καθεστώς χωρίς ανθρώπινα δικαιώματα στο οποίο κυρίως οι γυναίκες αντιμετωπίζονται ως “αντικείμενα”, ως “σκεύη” ικανοποίησης και ψυχαγωγίας. Η βία προς αυτές στην οποία συμμετέχουν και γυναίκες εξουσίας, δεν αντιμετωπίζεται ως κακούργημα, αντιθέτως προωθείται από το καθεστώς και απορροφά το θυμό και τις αντιδράσεις του κοινωνικού συνόλου απέναντι του.
Προς θεού, η μυθοπλαστική αυτή ιστορία δεν έχει σχέση με την πραγματικότητα που βιώνουν οι γυναίκες σήμερα, ιδιαίτερα στις ανεπτυγμένες οικονομικά χώρες. Σε αυτές οι γυναίκες συμμετέχουν ενεργά σε ηγετικές θέσεις, έχουν μερίδιο στην άσκηση βίας προς την κοινωνία και όσους αντιδρούν. Και πάλι όμως τα στοιχεία είναι σοκαριστικά. Σηκώνουν το πέπλο της δυτικής υποκρισίας που θέλει να “μετράει” την ελευθερία των γυναικών με τη συμμετοχή και το μερίδιο τους σε εξουσιαστικές θέσεις.
Με αφορμή την παγκόσμια ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας Κατά των Γυναικών στις 25 Νοέμβρη, όπως κάθε χρόνο το διαδίκτυο γέμισε με στοιχεία και ρεπορτάζ που αποτυπώνουν την πραγματικότητα. Η ελευθερία της γυναίκας και στη Δύση δεν είναι ισότιμη με την ελευθερία των ανδρών. Τα αναλυτικά στοιχεία που δόθηκαν από την αστυνομία επιβεβαιώνουν αυτό που βιώνουν οι γυναίκες, μέσα στο 10μηνο του 2024 καταγράφηκαν επίσημα 15.571 περιστατικά βίας κατά γυναικών σε σύνολο 18.427 περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας. Και συμπληρώνονται από ένα ακόμη στοιχείο. Μέσα στο 2024 έως τώρα υπάρχουν 15 δολοφονίες γυναικών, 15 γυναικοκτονίες για τις οποίες το πολιτικό ενδιαφέρον εξαντλείται στη διάρκεια της παγκόσμιας ημέρας για την εξάλειψη της Βίας Κατά των Γυναικών.
Ένα παγκόσμιο πρόβλημα
Κάθε δέκα λεπτά δολοφονείται μία γυναίκα σε παγκόσμια κλίμακα, κάθε ημέρα δολοφονούνται 140 γυναίκες ή κορίτσια, λέει ο ΟΗΕ. Το 2023 δολοφονήθηκαν 85.000 γυναίκες και νεαρά κορίτσια, στην πλειονότητά τους από τους συντρόφους τους, συγγενείς τους ή οικεία τους πρόσωπα. Ο πιο επικίνδυνος τόπος για τις γυναίκες είναι το σπίτι τους, αφού το 60% των δολοφονηθέντων έχασαν τη ζωή τους από το σύντροφο ή τους συγγενείς τους. Ο μεγάλος αυτός αριθμός προκαλεί “συναγερμό” επιμένουν οι αρμόδιες υπηρεσίες του ΟΗΕ. Το φαινόμενο των γυναικοκτονιών ξεπερνάει τα σύνορα, τα έθνη, υπάρχει σε κάθε κοινωνική κατηγορία, σε όλες τις κοινωνικές ομάδες.
Στην αμερικανική ήπειρο αλλά και στην Ευρώπη, οι γυναικοκτονίες διαπράττονται στην πλειονότητά τους από τον σύντροφο. Στον υπόλοιπο κόσμο, οι δράστες είναι συχνά συγγενείς πρώτου βαθμού. Όπως συμβαίνει και στη χώρα μας, πολλά από τα θύματα κατήγγειλαν πριν τη δολοφονία τους, στις αρμόδιες αρχές ότι δέχθηκαν σωματική, σεξουαλική ή ψυχολογική βία. Η καταγγελία αυτή δεν τις έσωσε από το φόνους. Είναι επίσης χαρακτηριστικό ότι περίπου 4 στις 10 δολοφονίες δεν καταγράφονται ως “γυναικοκτονίες”.
Στην Ελλάδα την τελευταία 4ετία καταγράφηκαν 123 γυναικοκτονίες, 15 στη διάρκεια του 2024, αν προσθέσει κάποιος και τις μετανάστριες που συνήθως δεν αναφέρονται στα αστυνομικά περιστατικά. Όπως και στον υπόλοιπο κόσμο έτσι και στη χώρα μας το θεσμικό πλαίσιο για την φροντίδα και την προστασία των γυναικών που η ζωή τους διατρέχει άμεσο κίνδυνο και έχουν καταγγείλει τον κακοποιητή τους, δεν υπάρχει ή είναι ανεπαρκές. Παρά το μεγάλο αριθμό περιστατικών βίας που οδηγούν σε δολοφονίες και πιστοποιούν τα στοιχεία της ίδιας της αστυνομίας, ο όρος “γυναικοκτονία” λοιδορείται. Η άρνηση κατοχύρωσης της έννοιας δεν είναι κάποιο καπρίτσιο των …αρσενικών αλλά άρνηση του πολιτικού συστήματος να αναλάβει τις ευθύνες του. Η υιοθέτηση του όρου θα σημάνει και τη θεσμική κατοχύρωση της προστασίας της ζωής τους με συγκεκριμένα μέτρα και οδηγίες, με χρηματοδότηση, με νέες εστίες φροντίδας.
Είναι χαρακτηριστικό πως στην περίπτωση της 28χρονης Κυριακής Γρίβα που δολοφονήθηκε σε κοινή θέα, έξω από το αστυνομικό τμήμα των Αγίων Αναργύρων όπου είχε καταφύγει για να ζητήσει βοήθεια τον περασμένο Απρίλιο, έμενε για τους “θεσμούς” της δικαιοσύνης στον πάγο μέχρι και πριν δυο εβδομάδες, όταν ζητήθηκαν από την Εισαγγελία οι καταθέσεις των αστυνομικών που βρίσκονταν παρόντες στη δολοφονία. Κάποιος κακοπροαίρετος θα έλεγε πως η παρέμβαση της δικαιοσύνης οκτώ μήνες μετά, περιέργως συμπίπτει με την διεθνή ημέρα εξάλειψης της βίας!
Ας μην είμαστε ωστόσο κακοπροαίρετοι. Η αρμόδια υπηρεσία της αστυνομίας που δέχεται κεντρικά όλες τις καταγγελίες για ενδοοικογενειακή βία δηλώνει πως μέσα στο 10μηνο του 2024 σημειώθηκαν 18.427 περιστατικά έναντι 9.860 του ιδίου διαστήματος το 2023. Θύματα ήταν 15.571 γυναίκες και 5.583 άνδρες. Από τον Ιανουάριο μέχρι και τον Οκτώβριο έχουν συλληφθεί 11.308, η συντριπτική πλειονότητα είναι άνδρες. Η δραματική αύξηση των κρουσμάτων σύμφωνα με την αστυνομία οφείλεται στο ότι πλέον “ανοίγουν τα στόματα” και γίνονται καταγγελίες. Γεγονός όμως είναι πως υπάρχει και μεγάλη αύξηση των δολοφονιών γυναικών ενώ τα θύματα δολοφονίας ανδρών από γυναίκες είναι μετρημένα στα δάχτυλα ενός χεριού.
Η εικόνα αυτή έχει εξήγηση και τη δίνουν οι ψυχροί αριθμοί των ερευνών. Το 2023 σε έρευνα του ΟΗΕ αναδείχθηκε η βαθιά προκατάληψη για την “κατωτερότητα των γυναικών”. Σχεδόν το 50% των ανδρών σε 80 χώρες απάντησαν ότι οι άντρες γίνονται καλύτεροι πολιτικοί ηγέτες, το 40% είπε ότι οι άντρες είναι καλύτερα στελέχη επιχειρήσεων και το ένα τέταρτο απάντησε ότι είναι δικαιολογημένο οι άντρες να χτυπούν τις γυναίκες τους.
Τα παραπάνω ευρήματα από τον ΟΗΕ όπως και αντίστοιχα από άλλες έρευνες δείχνουν την βαθιά εδραιωμένη πεποίθηση της ανισότητας των γυναικών και καταδεικνύουν τον πυρήνα σε κάθε δολοφονία. Οι γυναίκες είναι διπλά εκμεταλλευόμενες στο ισχύον οικονομικό σύστημα, βιώνουν την εκμετάλλευση, οικονομική- κοινωνική- ψυχολογική, μαζί με τους άνδρες αλλά συνάμα είναι υποκείμενα εκμετάλλευσης στο ανδροκρατούμενο καθεστώς σε όλο τον κόσμο.