Είθισται από έναν διευθυντή μιας μικρομεσαίας επιχείρησης μέχρι και έναν Πρόεδρο ή Γενικό Γραμματέα ενός διεθνούς οργανισμού, να έχει πάντα κάποιο χρόνο προσαρμογής. Και αυτό ώστε να προσαρμοστεί και να μελετήσει τις ανάγκες και τις πραγματικές συνθήκες εργασίας που επιβάλλουν τα νέα του καθήκοντα. Όμως για τον νέο Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ αυτό είναι κάτι που δεν θα συμβεί. Όταν ο Μαρκ Ρούτε θα αναλάβει τα καθήκοντά θα έχει απειροελάχιστο χρόνο προσαρμογής.
Ο απερχόμενος Ολλανδός πρωθυπουργός πήρε το χρίσμα για να αντικαταστήσει τον Γενς Στόλτενμπεργκ, πριν από μερικά 24ωρα, όταν κατάφερε να εξασφαλίσει την υποστήριξη όλων των 32 συμμάχων του ΝΑΤΟ (με την Ρουμανία – την τελευταία χώρα που το «σκεφτόταν – να ανακοινώνει την υποστήριξή της). Μετά από αυτή την εξέλιξη, ο νυν γενικός γραμματέας – μετά από 10 χρόνια στον θώκο, αναμένεται να αποχωρήσει το τέλος του ερχόμενου Σεπτέμβρη.
Ο Μ. Ρούτε, ο οποίος διαχειριζόταν την πέμπτη μεγαλύτερη οικονομικά χώρα της ΕΕ για 14 χρόνια, επαινείται ευρέως ως ο άνθρωπος των συναινέσεων και της πολιτικής των «χαμηλών τόνων» που αποφεύγει τις συγκρούσεις. Αλλά ακόμη και για έναν έμπειρο πολιτικό όπως τον Μ. Ρούτε, το επόμενο βήμα της πολιτικής του καριέρας δεν θα είναι εύκολο. Κάθε άλλο. Θα είναι ένας «ηράκλειος άθλος» με πέντε σκληρές δοκιμασίες:
Την επιστροφή Τραμπ, τον πόλεμο μεταξύ Ρωσίας-Ουκρανίας, το ελλειμματικό ταμείο της Συμμαχίας, την διάσπαση της ανατολικής πτέρυγας και την άνοδο ηγετών σε χώρες-μέλη που δεν βλέπουν με ιδιαίτερη συμπάθεια το Κίεβο, σε αντίθεση με το πως βλέπουν την Μόσχα.
Η πιθανή επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ
Τέσσερις εβδομάδες μόλις μετά την έναρξη των καθηκόντων του, οι Αμερικανοί θα πάνε στις κάλπες και μπορεί να επανεκλέξουν τον Ντόναλντ Τραμπ, τον πρώην πρόεδρο των ΗΠΑ που ποτέ δεν «συμπάθησε» το ΝΑΤΟ. Ηδη, στην προεκλογική εκστρατεία που βρίσκεται σε εξέλιξη, ο Ν. Τραμπ έχει απειλήσει ότι θα διακόψει την αμερικανική βοήθεια στην Ουκρανία αν επιστρέψει στον Λευκό Οίκο. Αν το πραγματοποιήσει, θα αποτελέσει ξεκάθαρα το σοβαρότερο πλήγμα στην αξιοπιστία των συμμάχων του ΝΑΤΟ στο να βοηθήσουν την Ουκρανία αφενός και αφετέρου οι ΗΠΑ είναι μακράν ο μεγαλύτερος δωρητής στρατιωτικής βοήθειας στο Κίεβο, που σημαίνει ότι το Κίεβο να χάσει οποιαδήποτε ελπίδα να ανακόψει την ρωσική προέλαση.
Η επανεκλογή του Τραμπ θα εκτροχιάσει επίσης το σχέδιο του ΝΑΤΟ να προετοιμάσει την Ουκρανία για τη μελλοντική της ένταξη στη βορειοατλαντική συμμαχία, συμπεριλαμβανομένων των προσπαθειών για την ολοκλήρωση της «δυτικοποίησης» των ουκρανικών Ενόπλων Δυνάμεων.
Οι χώρες του ΝΑΤΟ το 2023 στο Βίλνιους, υποσχέθηκαν ότι «θα είναι σε θέση να προσκαλέσουν την Ουκρανία να ενταχθεί στη συμμαχία όταν οι σύμμαχοι συμφωνήσουν και πληρούνται οι προϋποθέσεις». Κρίνοντας όμως τον πως περιέγραψε ο Τραμπ τον πρόεδρο της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι, μάλλον επί προεδρίας του αυτή η δέσμευση θα οριστεί να πραγματοποιηθεί στις ελληνικές καλένδες.
Τι είπε όμως ο Τράμπ;
«Ο Ζελένσκι μπορεί να είναι ο μεγαλύτερος πωλητής από οποιονδήποτε πολιτικό που έχει ζήσει ποτέ», μιλώντας σε οπαδούς του πριν από μερικές ημέρες». Και συνέχισε: «Μόλις έφυγε πριν από τέσσερις μέρες με 60 δισεκατομμύρια δολάρια [μετά την υπογραφή της δεκαετούς συμφωνίας ασφαλείας με τον Πρόεδρο Τζο Μπάιντεν] και φτάνει στην Ουκρανία και ανακοινώνει ότι χρειάζεται άλλα 60 δισεκατομμύρια. Αυτός ο άνθρωπος δεν τελειώνει ποτέ να απαιτεί».
Η (αναμενόμενη) ρωσική επίθεση
Μόλις αναλάβει τα καθήκοντά του ο Μ. Ρούτε, η Ουκρανία θα αρχίσει να τον πιέζει καλώντας το ΝΑΤΟ για βοήθεια καθώς πλησιάζει ο χειμώνας. Τους τελευταίους μήνες, η Ρωσία έχει εντείνει τις επιθέσεις κατά των θερμοηλεκτρικών σταθμών και φραγμάτων της Ουκρανίας – υποδομές που χρειάζονται πολλούς μήνες αν όχι ακόμη και χρόνια για να επισκευαστούν πλήρως. Το σχέδιο του Κρεμλίνου δεν είναι καινούργιο. Κατά τον πρώτο χειμώνα του πολέμου, μεταξύ 2022 και 2023, το δίκτυο ηλεκτροδότησης της Ουκρανίας υπέστη σοβαρές βλάβες από τα ρωσικά πλήγματα από το διάστημα μεταξύ Οκτωβρίου έως τον Απρίλιο. Και είχε σημαντικά αποτέλεσμα σε ψυχολογικό αλλά και σε επιχειρησιακό επίπεδο.
«Το κλειδί», λέει ο απερχόμενος Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γ. Στόλτενμπεργκ, βρίσκεται στο να δοθούν περισσότερα συστήματα αντιβαλλιστικής/αντιαεροπορικής άμυνας που θα μπορούσαν να προστατεύσουν τις εγκαταστάσεις παροχής και διανομής ενέργειας καθώς και το προσωπικό συντήρησης που εργάζεται για την επισκευή των κατεστραμμένων εγκαταστάσεων.
Οι χώρες του ΝΑΤΟ κάνουν μια απέλπιδα προσπάθεια να στείλουν συστήματα αεράμυνας που ήδη διαθέτουν ενώ παράλληλα να κατασκευάσουν κι άλλα, μαζί με τις ΗΠΑ. Όλα αυτά όμως χρειάζονται το σημαντικότερο: Χρόνο. Η Ευρώπη δεν έχει τόσα πολλά να στείλει, η πρόοδος έγκρισης για το ξεκίνημα κατασκευής Patriot καθυστέρησε από τις αποφάσεις του Κογκρέσου και οι χώρες κοντά στη Ρωσία – βλέποντας τι έγινε με την Σλοβακία – είναι δεν είναι πρόθυμες να καταστρέψουν την αντιαεροπορική και αντιβαλλιστική τους άμυνα, με τους πολέμους στην Ουκρανία και την Μέση Ανατολή να μαίνονται.
Ιδιο μερίδιο του ΑΕΠ για όλα τα μέλη
Λίγες ημέρες πριν, το ΝΑΤΟ γιόρτασε το γεγονός ότι οι 23 από τις 32 χώρες-μέλη της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας έφτασαν ή ξεπέρασαν τον στόχο να δώσουν φέτος το 2% του ΑΕΠ τους για στρατιωτικούς εξοπλισμούς. Και μέσα σε αυτές ήταν και η Ολλανδία, η οποία μέχρι σήμερα είχε επισήμως θέση να μην ξοδεύει άνω του 1,3% του ΑΕΠ της.
Όμως αυτό σημαίνει από την άλλη, ότι το ένα τρίτο της συμμαχίας εξακολουθεί να μην πετυχαίνει το στόχο, παρά το γεγονός ότι έχει υπογράψει αυτή τη δέσμευση από το 2013.
Οι χώρες της Νότιας Ευρώπης – πλην φυσικά της χώρας μας και της Τουρκίας που αποτελούν τα «παραδείγματα προς μίμηση» στο ΝΑΤΟ – αντιμετωπίζουν με δισταγμό έως αρνητικά το να αυξήσουν τις δαπάνες τους. Εστιασμένες στην αλλαγή της κοινωνικής πολιτικής τους και στην αντιμετώπιση της κρίσης χρέους που τις έχει ταλανίσει εδώ και σχεδόν 15 χρόνια, κρίνουν σκόπιμο ότι δεν πρέπει να φτάσουν να ξοδέψουν το 2% του ΑΕΠ τους για την αγορά ή την κατασκευή όπλων.
Στην Ιταλία, οι εκτιμήσεις για το 2024 βλέπουν πτώση από το ήδη χαμηλό 1,5% πέρυσι. Η Ισπανία θα δαπανήσει το 1,28% φέτος. Ο γείτονάς της Πορτογαλία δεσμεύτηκε 1,55% αλλά είναι αμφίβολο αν θα το τηρήσει.
Αλλά και ο Καναδάς – ιδρυτικό μέλος του ΝΑΤΟ από την αρχή του το 1949 – δεσμεύει μόνο το 1,37% του ΑΕΠ, καταγράφοντας μια ελάχιστη αύξηση της τάξης του 0,1% και αυτή από την έναρξη του πολέμου της Ρωσίας με την Ουκρανία.
Τα παράπονα των «ανατολικών»
Δεν είναι όμως, μόνο τα ποσοστά συμμετοχής. Είναι γνωστό ότι οι που συνορεύουν με την Ρωσία δεν είναι και οι μεγαλύτεροι θαυμαστές του νέου Γ.Γ. του ΝΑΤΟ.
Ήταν θυμωμένες για τις χαμηλές αμυντικές δαπάνες της Ολλανδίας και είναι ιδιαίτερα ενοχλημένες που ο κορυφαίος ρόλος στο ΝΑΤΟ έχει πάντα δοθεί σε μια δυτική ή βόρεια ευρωπαϊκή χώρα, παρόλο που οι χώρες της ανατολικής πτέρυγας είναι στη συμμαχία εδώ και ένα τέταρτο του αιώνα.
Ο Γ. Βίλντερς, ερωτηθείς πέρυσι για την άποψή του αναφορικά με τον ρώσο Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, είπε στο ρωσικό κανάλι RT: “Τον χειροκροτώ όπως χειροκροτώ τον κ. Τραμπ για το ότι είναι ηγέτες που στέκονται εκεί για λογαριασμό του ρωσικού και του αμερικανικού λαού”.
Η πρωθυπουργός της Εσθονίας, Κάγια Κάλλας, δεν εισήλθε στον αγώνα για τη θέση του επικεφαλής του ΝΑΤΟ αφού ενημερώθηκε ότι δεν θα είχε την υποστήριξη χωρών όπως οι ΗΠΑ, η Γαλλία και η Γερμανία , γιατί λόγω των δηλώσεων και των θέσεων της απέναντι στη Ρωσία, ήταν πολύ πιθανό ότι ο διορισμός της θα θεωρούνταν από τη Μόσχα ως προοίμιο περαιτέρω κλιμάκωσης.
Ο Πρόεδρος της Ρουμανίας Κλάους Λοχάνις, που έθεσε υποψηφιότητα για τη θέση, έλαβε την υποστήριξη μόνο της Ουγγαρίας και αυτό για λόγους τακτικής από τον Ορμπαν.
Οι χώρες της ανατολικής πτέρυγας είναι όμως βέβαιο πως θα ζητήσουν τώρα καλύτερη εκπροσώπηση στο δεύτερο επίπεδο ηγεσίας του ΝΑΤΟ: τη θέση του αναπληρωτή Γενικού Γραμματέα και τις διάφορες θέσεις των βοηθών του.
Η κατανομή των θέσεων εργασίας είναι εδώ και χρόνια σημείο τριβής για τις ανατολικές χώρες. Ενώ ο απερχόμενος αναπληρωτής Γ.Γ. είναι Ρουμάνος, από την άλλη και οι επτά βοηθοί του είναι από τη Δύση. Δύο από τις ΗΠΑ και ένας από την Γερμανία, την Ολλανδία, την Μ. Βρετανία, την Ιταλία και την Γαλλία.
Και ένα από τα πρώτα μελήματα του Μ. Ρούτε ως επικεφαλής του ΝΑΤΟ θα είναι να ορίσει τον νέο αναπληρωτή και τους βοηθούς τους με τις χώρες-μέλη της ανατολικής Ευρώπης να τον περιμένουν στη γωνία.
Οι νέοι φιλορώσοι ηγέτες της Ευρώπης
Δεν είναι μόνο τον Τραμπ που θα πρέπει να πείσει ο Μ. Ρούτε να κρατήσει το ΝΑΤΟ ζωντανό και δυνατό. Σε όλη την Ευρώπη, τα ευρωσκεπτικιστικά και φιλορωσικά κόμματα από όλες τις πολιτικές συνιστώσες αυξάνουν δραματικά τα ποσοστά τους.
Η Γαλλία, για παράδειγμα, βρίσκεται στο χείλος των κοινοβουλευτικών εκλογών που θα μπορούσαν να δουν σημαντικά κέρδη για την ακροδεξιά Εθνική Συσπείρωση — αναγκάζοντας τον Γ. Στόλτενμπεργκ να κάνει μια σπάνια – όσο και ασυνήθιστη – έκκληση στους Γάλλους «να κρατήσουν το ΝΑΤΟ δυνατό» σε συνέντευξή του στο POLITICO.
Ο Μ. Ρούτε, γνωρίζει φυσικά το τι συμβαίνει στην Ευρώπη πολύ καλά και με τον άσχημο τρόπο. Ουσιαστικά ο ίδιος άρχισε να σκέφτεται τη θέση του Γ.Γ. στο ΝΑΤΟ και να την «βολιδοσκοπεί» όταν έγινε σαφές ότι το κεντροδεξιό Κόμμα που ηγείται, «Της Ελευθερίας και της Δημοκρατίας» θα έχανε τις εκλογές στην Ολλανδία από το ακροδεξιό «Κόμμα της Ελευθερίας» του Γκερτ Βίλντερς. Οπως και έγινε.
Ο Γ. Βίλντερς, ερωτηθείς πέρυσι για την άποψή του αναφορικά με τον ρώσο Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, είπε στο ρωσικό κανάλι RT: “Τον χειροκροτώ όπως χειροκροτώ τον κ. Τραμπ για το ότι είναι ηγέτες που στέκονται εκεί για λογαριασμό του ρωσικού και του αμερικανικού λαού”.
Και δεν χρειάζεται κάτι περισσότερο για το ΝΑΤΟ ώστε να άρει την στρατιωτική υποστήριξη του από την Ουκρανία. Με ηγέτες που θα βρεθούν εκπροσωπώντας τις χώρες τους στο ΝΑΤΟ όπως η Μελόνι, η Λε Πεν, ο Ορμπαν, ο Βίλντερς και ο Τραμπ και Βλαντιμίρ Πούτιν έχει κάθε λόγο να ελπίζει πως ο πόλεμος στην Ουκρανία θα λήξει αναφανδόν υπέρ της Ρωσίας.
Και ίσως το μοναδικό πράγμα για το οποίο δεν χρειάζεται να φοβάται ο νέος Γ.Γ. του ΝΑΤΟ Μ. Ρούτε είναι ένα: Πως στη νέα του θέση, αυτό που δεν θα του λείψει ποτέ, είναι η ένταση…